BG: Formy rodzajnika

Formę określoną rzeczownika w języku bułgarskim tworzy się poprzez dodanie do niego rodzajnika. Cechą charakterystyczną języków bałkańskich jest rodzajnik postpozytywny, czyli występujący za rzeczownikiem.

	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
liczba pojedyncza	-ът, -а -ят, -я	-та	-то
liczba mnoga	-те		-та

Rodzaj męski

• tylko w rodzaju męskim występują pełne (-ът, -ят) i krótkie (-а, -я) formy rodzajnika; rzeczowniki przybierają pełne formy tylko, gdy pełnią funkcję podmiotu w zdaniu, w pozostałych przypadkach otrzymują krótkie formy; ta reguła dotyczy pisma, w języku potocznym spotkamy się z wymieszaniem form;

Магазинът е затворен. – Sklep jest zamknięty. (podmiot – pełna forma)

Ще затвориш ли магазина? – Zamkniesz sklep? (dopełnienie – krótka forma)

Магазина е затворен. – Sklep jest zamknięty. (mowa potoczna – często krótka forma)

• formę rodzajnika -ят, -я otrzymują rzeczowniki z przyrostkiem -тел, -ар, -й oraz następujące rzeczowniki: огън – огънят (ogień), път – пътят (droga), сън – сънят (sen), кон – конят (koń), лакът – лакътят (łokieć), нокът – нокътят (paznokieć), ден – денят (dzień), зет – зетят (zięć, szwagier), крал – кралят (król); pozostałe rzeczowniki otrzymują rodzajnik -ът, -а;

Какво ти каза лекарят? – Co ci powiedział lekarz?

Какво ще правиш през деня? – Co będziesz robić w ciągu dnia?

Включи телевизора! – Włącz telewizor!

Телевизорът е включен. – Telewizor jest włączony.

Rodzaj żeński

• wszystkie rzeczowniki rodzaju żeńskiego otrzymują rodzajnik -та, np. маса – масата (stół); стая – стаята (pokój); тераса – терасата (taras);
• jeśli rzeczownik jest zakończony na -т, to po dodaniu rodzajnika występuje zdwojenie -тт- (zachowanie tylko jednego -т, to często popełniany błąd), np. младост – младостта (młodość); радост – радостта (radość);
• jeżeli rodzajnik stoi po spółgłosce, akcent zawsze pada na niego, np. солтá (sól); пролеттá (wiosna);
• rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a i -я także otrzymują taką formę rodzajnika, np. баща – бащата (ojciec).

Rodzaj nijaki

• wszystkie rzeczowniki rodzaju nijakiego otrzymują rodzajnik -тo, np. място – мястото (miejsce); село – селото (wieś);
• rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -o także otrzymują taką formę rodzajnika, np. чичо – чичото (wuj).

Liczba mnoga

• rodzajnik -те otrzymują w liczbie mnogiej rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego, które mają końcówkę -и, np. телевизори – телевизорите (telewizory, r.m.); маси – масите (stoły, r.ż.); очи – очите (oczy, r.n.);
• rodzajnik -тa otrzymują w liczbie mnogiej rzeczowniki rodzaju nijakiego oraz rzeczowniki rodzaju męskiego, które kończą się na -а, -я np. села – селата (wsie, r.n.); братя – братята (bracia, r.m.); листа – листата (liście, r.m.).