ALB: Biernik

Dziś czas na kolejny przypadek – biernik.

Ogólnie o albańskich przypadkach i o mianowniku przeczytacie pod tym linkiem. Dziś kolej na biernik.

Biernik (Rasa kallëzore)

Biernik odpowiada na pytania kë? cilin? cilën? cilët? cilat?, a także çfarë? 

Kë po shikon? – Kogo wypatrujesz?/Na kogo patrzysz?

Çfarë po shikon? – Co wypatrujesz?/Na co patrzysz?

Po lyej muret në shtëpinë time. – Maluję ściany w moim domu.

Prócz tego, w języku albańskim biernik, łącząc się z przyimkami, wyraża treści, które w języku polskim są wyrażane za pomoca innych przypadków, np.

Me kë të shikova dje? – Z kim widziałem/am cię wczoraj?

Me çfarë do të udhëtosh në Poloni? – Czym będziesz podróżował/a do Polski?

Preferoj të shkruaj me laps. – Najbardziej lubię pisać długopisem.

Po lyej muret në shtëpinë time. – Maluję ściany w swoim domu.

Przykłady form rzeczowników w bierniku

Deklinacja I

Należą do niej rzeczowniki rodzaju męskiego, które w formie określonej otrzymują rodzajnik –i lub –ri.

divan, i, e, et – kanapa

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	divan	divani	divane	divanet
Biernik	divan	divanin	divane	divanet

djal/ë, i, djem, djemtë – chłopiec, syn

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	djalë	djali	djem	djemtë
Biernik	djalë	djalin	djem	djemtë

lib/ër, ri, ra, rat – książka

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	libër	libri	libra	librat
Biernik	libër	librin	libra	librat

baba, i, baballarë, baballarët – ojciec

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	baba	babai	baballarë	baballarët
Biernik	baba	babanë	baballarë	baballarët

drag/ua, oi, nj, njtë – smok

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	dragua	dragoi	dragonj	dragonjtë
Biernik	dragua	draguan	dragonj	dragonjtë

sy, ri, sy, sytë – oko

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	sy	syri	sy	sytë
Biernik	sy	syrin	sy	sytë

Deklinacja II

Należą do niej rzeczowniki rodzaju męskiego, które w formie określonej otrzymują rodzajnik –u.

shok, u, ë, ët – kolega

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	shok	shoku	shokë	shokët
Biernik	shok	shokun	shokë	shokët

dhe, u, ra, rat – ziemia, gleba

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	dhe	dheu	dhera	dherat
Biernik	dhe	dheun	dhera	dherat

Deklinacja III

Należą do niej rzeczowniki rodzaju żeńskiego.

lul/e, ja, e, et – kwiat

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	lule	lulja	lule	lulet
Biernik	lule	lulen	lule	lulet

vajz/ë, a, a, at – dziewczyna, córka

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	vajzë	vajza	vajza	vajzat
Biernik	vajzë	vajzën	vajza	vajzat

mot/ër, ra, ra, rat – siostra

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	motër	motra	motra	motrat
Biernik	motër	motrën	motra	motrat

shtëpi, a, -, të – dom

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	shtëpi	shtëpia	shtëpi	shtëpitë
Biernik	shtëpi	shtëpinë	shtëpi	shtëpitë

re, reja, -, të – chmura

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	re	reja	re	retë
Biernik	re	renë	re	retë

grua, ja, gra, gratë – kobieta, żona

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	grua	gruaja	gra	gratë
Biernik	grua	gruan	gra	gratë

pallto, ja, -, t – płaszcz, palto

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	f. nieokreśl.	f. określona	f. nieokreśl.	f. określona
Mianownik	pallto	palltoja	pallto	palltot
Biernik	pallto	pallton	pallto	palltot

Podsumowanie

Jak widzicie, formy biernika nie są skomplikowane – forma nieokreślona liczby pojedynczej i obie formy liczby mnogiej w bierniku i mianowniku są identyczne. Jedyną różnicą jest forma określona liczby pojedynczej. Na podstawie powyższych przykładów i poniższych wskazówek możecie utworzyć formę biernika od każdego rzeczownika.  

Rodzaj męski

• dla rzeczowników rodzaju męskiego formę określoną l.poj. w bierniku tworzy się poprzez dodanie -n do formy określonej w mianowniku, np. frigoriferi – frigoriferin (lodówka); avtomjeti – avtomjetin (samochód); qyteti – qytetin (miasto);
• tylko u rzeczowników (których jest kilka) zakończonych na -ua, które w formie określonej przechodzi w -o, -n dodaje się do formy nieokreślonej, np. thua – thuan (paznokieć), a nie thoi – thoin; dragua – draguan (smok);
• istnieje także kilka rzeczowników, w których do formy nieokreślonej dodajemy -në: babai – babanë (ojciec), vëllai – vëllanë (brat).

Rodzaj żeński

• tworząc formę określoną l.poj. w bierniku dla rzeczowników rodzaju żeńskiego, najczęsciej dodajemy -n do formy nieokreślonej l.poj. mianownika, np. mace – macen (kot); gotë – gotën (szklanka, kubek); gojë – gojën (usta);
• dla rzeczowników zakończonych na akcentowane samogłoski, dodajemy -në, np. dashuri – dashurinë (miłość); shami – shaminë (chusteczka), rrufe – rrufenë (błyskawica);
• przy rzeczownikach zakończonych na –ër, ë zmienia pozycję, np. letër – letrën (list).

Przykładowe zdania z rzeczownikami w bierniku

Në këtë divan shtrihet macja. – Na tej kanapie leży kot.

Sonte takohem me shokun tim. – Dziś wieczorem spotykam się z moim kolegą.

Ai më dha dje një lule. – On dał mi wczoraj kwiatka.

Sonte takohem me një vajzë. – Dziś wieczorem spotykam się z pewną dziewczyną.

Në frigoriferin tim ka vetëm ajër. – W mojej lodówce jest tylko powietrze.

Gjithmonë dëgjoj mësuesit e mi. – Zawsze słucham swoich nauczycieli.