BG: Alfabet i wymowa

                 
  

                     Българската азбука  

А  а	a
Б  б	b
В  в	w
Г  г	g
Д  д	d
Е  е	e
Ж  ж	ż
З  з	z
И  и	i
Й  й	j
К  к	k
Л  л	l, ł
М  м	m
Н  н	n
О  о	o
П  п	p
Р  р	r
С  с	s
Т  т	t
У  у	u
Ф  ф	f
Х  х	h
Ц  ц	c
Ч  ч	cz
Ш  ш	sz
Щ  щ	szt
Ъ  ъ	ə
ь	i
Ю  ю	ju
Я  я	ja

 

л – przed samogłoskami е i и, bułgarskie л wymawia się jak polskie l, np. ливада (łąka, czyt. liwada), natomiast w pozostałych przypadkach jego wymowa podobna jest do tzw. ł scenicznego, jeśli jednak jest Ci trudno je wymówić, o wiele lepiej wymawiać je po prostu jak polskie ł, niż mówić l;

ъ – samogłoska ta nie występuje w języku polskim, to tzw. szwa, która zapisywana jest fonetycznie ə, brzmi jak a w angielskim słowie around;

ь – litera ta występuje tylko przed o i zmiękcza spółgłoskę, która przed nim występuje, np. миньор (górnik, czyt. minior), актьор (aktor, czyt. aktior);

ю – litera ta jest połączeniem dwóch głosek – йу (ju), tak też jest czytana na początku wyrazu i po samogłosce, np. юг (południe, czyt. jug), natomiast po spółgłoskach oznacza ona zmiękczenie spółgłoski przed у, tzn. że wyrazów typu любов (miłość) i плюнка (ślina) nie czytamy ljubow i pljunka, lecz l’ubow i pl’unka  (symbol ‘ oznacza zmiękczenie spółgłoski);

я – jest połączeniem dwóch głosek – йа (ja), analogicznie do ю – na początku wyrazu i po samogłosce czytane jest jak ja, np. ябълка (jabłko, czyt. jabəłka), магия (magia, czyt. magija), natomiast po spółgłosce oznacza zmiękczenie spółgłoski przed a, np. ляв (lewy, czyt. l’aw, a nie ljaw), моля (proszę, czyt. mol’a, a nie molja).

Pamiętaj!

1. W języku bułgarskim geminaty, czyli spółgłoski podwójne wymawia się jak jedną dłuższą spółgłoskę, a nie jak dwie pojedyncze, np. ранна (wczesna), младостта (forma z rodzajnikiem rzeczownika младост – młodość).

2. Przyimek в (w) występujący przed samogłoskami oraz sonantami (р, л, м, н, и, й) wymawia się bezdźwięcznie – inaczej niż w języku polskim, np. в асансьора (w windzie, czyt. f asansior), в неделя (w niedzielę, czyt. f nedel’a).

3. Spółgłoski к, г, х przed е, и wymawia się zawsze miękko, np. кестен (kasztan, czyt. k'esten, a nie kesten).

4. Bardzo ważna kwestia, o której często się zapomina. Jeśli jednak jeszcze nie znasz rodzajników i odmiany czasowników, pomiń ten punkt i wróć do niego później.

Istnieją konteksty, w których litery а i я oznaczają odpowiednio dźwięki ъ i йъ (lub miękkość spółgłoski przed samogłoską ъ – analogicznie do я oznaczającego йа). 

Litera a oznacza ъ:

- w akcentowanych końcówkach czasowników z I koniugacji, w 1. os. l. poj. i 3. os. l. mn. czasu teraźniejszego, np. чета, четат (czytam, czytają, czyt. czetə, czetət, a nie czeta, czetat),

- w akcentowanej formie rodzajnika rodzaju męskiego, np. града (forma z rodzajnikiem rzeczownika град – miasto, czyt. gradə, a nie grada);

Litera я po samogłosce oznacza йъ, natomiast po spółgłosce oznacza miękkość spółgłoski przed samogłoską ъ w następujących sytuacjach:

- w akcentowanych końcówkach czasowników z II koniugacji, w 1. os. l. poj. i 3. os. l. mn. czasu teraźniejszego, np. стоя, стоят (stoję, stoją, czyt. stojə, stojət, a nie stoja, stojat), редя, редят (porządkuję, porządkują, czyt. red’ə, red’ət, a nie red’a, red’at);

- w akcentowanej formie rodzajnika rodzaju męskiego, np. деня (forma rodzajnikowa od rzeczownika ден – dzień, czyt. den’ə, a nie den’a).

Nauczenie się bułgarskiego pisma nie powinno sprawiać problemu tym, którzy znają już jakąś wersję cyrylicy. Wszystkim, którzy znają serbską cyrylicę, polecam zwrócić uwagę na odręczny zapis małego п i т, które wyglądają inaczej w wersji bułgarskiej. Pisząc po serbsku robimy и z kreseczką i ш z kreseczką, po bułgarsku natomiast п wygląda jak polskie n, a т jak polskie m, fakultatywnie można stawiać nad nim kreseczkę, tak jak widać to u mnie. Pamiętajcie także, że zamiast j jest й, a zapisując szt wykorzystujemy tylko jedną literę щ.

Jeśli jednak po raz pierwszy macie styczność z cyrylicą, aby się jej szybko nauczyć, po prostu jej używajcie. Przyglądanie się nie wystarczy, trzeba pisać, pisać, pisać. Dobrze wiem, jak na początku może ona przerazić – ja po pierwszych zajęciach, na których musieliśmy już pisać i czytać, zadzwoniłam do mamy i płacząc mówiłam, że nie ma szans, że kiedykolwiek się jej nauczę. Potem panika minęła, a ja zaczęłam przepisywać literki i zapisywać cyrylicą polskie słowa, i nawet nie umiem powiedzieć, jak szybko się jej nauczyłam. Nie jest taka trudna na jaką wygląda. Sami zobaczycie! :)