ALB: Przymiotniki

W tym poście znajdziecie wszystko na temat przymiotników w języku albańskim.
 

Przymiotniki albańskie (mbiemrat) dzielą się na:

• rodzajnikowe (np. i mirë, i bukur)
• bezrodzajnikowe (np. guximtar, politik)

Przymiotniki bezrodzajnikowe

Przymiotniki bezrodzajnikowe zakończone na samogłoskę (np. blu) mają takie same formy we wszystkich rodzajach i liczbach. O wiele częściej jednak przymiotniki bezrodzajnikowe są zakończone na spółgłoskę. W takim przypadku w rodzaju żeńskim przybierają końcówkę –e, a w l.mn. rodzaju męskiego –ë.

	rodzaj męski	rodzaj żeński
l. poj.	djali besnik	vajza besnike
l.mn.	djemtë besnikë	vajzat besnike

Przymiotniki rodzajnikowe

Przymiotniki rodzajnikowe zawierają tzw. rodzajnik prepozytywny.
Co to jest rodzajnik prepozytywny? O tym przeczytasz tutaj.

Rodzaje przymiotników rodzajnikowych

• zakończone na –ë, np. i mirë (dobry), i bardhë (biały)

	r.m. nieokreśl.	r.m. określ.	r.ż. nieokreśl.	r.ż. określ.
l. poj.	djalë i mirë	djali i mirë	vajzë e mirë	vajza e mirë
l.mn.	djem të mirë	djemtë e mirë	vajza të mira	vajzat e mira

• zakończone na spółgłoskę, np. i bukur (piękny)

	r.m. nieokreśl.	r.m. określ.	r.ż. nieokreśl.	r.ż. określ.
l. poj.	djalë i bukur	djali i bukur	vajzë e bukur	vajza e bukur
l.mn.	djem të bukur	djemtë e bukur	vajza të bukura	vajzat e bukura

• zakończone na -ëm, -shëm, np. i sotëm (dzisiejszy), i sjellshëm (uprzejmy)

	r.m. nieokreśl.	r.m. określ.	r.ż. nieokreśl.	r.ż. określ.
l. poj.	djalë i sjellshëm	djali i sjellshëm	vajzë e sjellshme	vajza e sjellshme
l.mn.	djem të sjellshëm	djemtë e sjellshëm	vajza të sjellshme	vajzat e sjellshme

Nieregularne formy

Część przymiotników odmienia się w sposób nieregularny, np.

	r.m. l.poj.	r.m. l.mn.	r.ż. l.poj.	r.ż. l.mn.
duży	i madh	të mëdhenj	e madhe	të mëdha
czarny	i zi	të zinj	e zezë	të zeza
nowy, młody	i ri	të rinj	e re	të reja
mały	i vogël	të vegjël	e vogël	të vogla
zły	i keq	të këqij	e keqe	të këqija

Stopniowanie przymiotników

• stopień wyższy tworzony jest poprzez dodanie më, np. Ajo është më e bukur se Drita. – Ona jest ładniejsza od Drity.
• stopień najwyższy tworzony jest tak samo jak stopień wyższy, np. Ajo është më e bukur. – Ona jest najładniejsza. 
• w stopniu najwyższym można dołączyć rodzajnik określony do przymiotnika – jest to tzw. stopień absolutny, np. Ajo është më e bukura. – Ona jest najładniejsza. (ze wszystkich) 
• stopień niższy tworzony jest poprzez dodanie më pak – mniej, np. Ajo është më pak e bukur se Drita. – Ona jest mniej ładna niż Drita. 

Uwaga! Przymiotniki, które występują po czasowniku janë są zawsze w formie nieokreślonej, np.
Vajzat e bukura janë në dhomë.
Këto vajza janë të bukura.

Ćwiczenia

1. Wpisz w stopniu równym.

Në pranverë pemët janë ........................ (i bukur), sepse janë ..................... (i gjelbër).
Ky libër është ........................ (i vjetër), kurse këta atje janë ..................... (i ri).
Dua të lexoj librat .............................. (interesant).
Në familjen time burrat janë ........................ (besnik).
Vajzat janë njëkohësisht ........................... (i lumtur) dhe ........................ (i lodhur).

2. Wpisz w stopniu wyższym.

Fjalori im është ......................... (i madh) dhe .......................... (i ri) se fjalori yt.
Djali im është ........................ (i vogël) se motra jote.
Janari është .......................... (i gjatë) se shkurti.
Muret e shkollës janë .................................. (i lartë) se muret e shtëpisë sime.
Problemet e vjetra janë ......................... (i mirë) se problemet e reja.

3. Wpisz w stopniu niższym.

Teuta është ................................ (simpatik) se Vera.
Sot qielli është .................................. (i kthjellët) se dje.
Këto vajza janë .................................. (i lodhur) se unë.
Kjo shtëpi është ................................... (modern) se shtëpia jote.

Odpowiedzi

1. të bukura, të gjelbra, i vjetër, të rinj, interesantë, besnikë, të lumtura, të lodhura
2. më i madh, më i ri, më i vogël, më i gjatë, më të larta, më të mira
3. më pak simpatike, më pak i kthjellët, më pak të lodhura, më pak moderne.