BG: Liczba mnoga rzeczownika

Długo nie było jakiegoś gramatycznego tematu, najwyższy czas to zmienić :) Dzisiaj będzie kilka słów o tym, jak tworzymy liczbę mnogą rzeczowników.

Rodzaj męski

Rzeczowniki rodzaju męskiego przybierają w liczbie mnogiej różne końcówki, w zależności od tego, czy są jednozgłoskowe, czy wielozgłoskowe.

Rzeczowniki jednozgłoskowe

• najczęściej przybierają końcówkę -ове lub -еве (gdy rzeczownik w l.poj. kończy się na -й), np.

лъв – лъвове (lew)

дом – домове (dom)

нож – ножове (nóż)

брой – броеве (liczba)

бой – боеве (bitwa)

• istnieją jednak rzeczowniki jednozgłoskowe, które przybierają inne końcówki:

-ища, np. сън – сънища (sen); път – пътища (droga)

-и, np. зъб – зъби (ząb); гост – гости (gość)

-е, np. мъж – мъже (mężczyzna, mąż); кон – коне (koń)

-а, np. крак – крака (noga)

-я, np. брат – братя (brat)

Rzeczowniki wielozgłoskowe

Przybierają końcówkę -и, np. диван – дивани (kanapa); телевизор – телевизори (telewizor); килим – килими (dywan); nierzadko jednak dochodzi do zmian w formie podstawowej:

• rzeczowniki, które są zakończone na к, г, х w liczbie mnogiej wymieniają te spółgłoski na ц, з, с:

к – ц: работник – работници (robotnik)

г – з: стоматолог – стоматолози (stomatolog)

х – с: монах – монаси (zakonnik)

• rzeczowniki, które w l.poj. są zakończone na -ин (przyrostek oznaczający nazwy osób według ich pochodzenia), w l.mn. tracą ten przyrostek przed końcówką, np.

българин – българи (Bułgar) българини

селянин – селяни (mieszkaniec wsi, chłop, wieśniak) селянини

пловдивчанин – пловдивчани (mieszkaniec Płowdiwu) пловдивчанини

• jeśli rzeczowniki w ostatniej sylabie l.poj. mają -е lub -ъ, to w l.mn. tracą tę samogłoskę, np.

прозорец – прозорци (okno) прозореци

орел – орли (orzeł) орели

театър – театри (teatr) театъри

• rzeczowniki zakończone na -а, -я w l.mn. zastępują te samogłoski końcówką l.mn. (-и), np.

баща – бащи (ojciec)

съдия – съдии (sędzia)

бояджия – бояджии (malarz)

• rzeczowniki zakończone na -о tworzą l.mn. poprzez dodanie końcówki -вци, np.

дядо – дядовци (dziadek)

чичо – чичовци (wujek)

лъжльо – лъжльовци (kłamca)

Oczywiście zawsze istnieją jakieś wyjątki, np.

вятър – ветрове (wiatr)

огън – огньове (ogień)

Rodzaj żeński

• rzeczowniki te tworzą liczbę mnogą za pomocą końcówki -и, która zastępuje końcówkę w l.poj. lub jest dodawana bezpośrednio do rzeczownika, gdy ten kończy się na spółgłoskę, np.

глава – глави (głowa)

леля – лели (ciocia)

радост – радости (radość)

кост – кости (kość)

• ruchome samogłoski -е, -ъ znikają w l.mn., np.

песен – песни (pieśń, piosenka) песени

мисъл – мисли (myśl) мисъли

Rodzaj nijaki

• rzeczowniki zakończone na -о, -е tworzą l.mn. za pomocą końcówki -а, np.

чело – чела (czoło)

лице – лица (twarz)

• rzeczowniki zakończone na -е występujące z и (-ие) tworzą l.mn. za pomocą końcówki -я, np.

усилие – усилия (wysiłek)

• rzeczowniki zakończone na -е występujące z ч i л (-че, -ле) tworzą l.mn. za pomocą końcówki -та, np.

пиле – пилета (kurczak)

куче – кучета (pies)

поле – полета (pole)

• nieliczna grupa rzeczowników zakończonych na -ме tworzy l.mn. za pomocą końcówki -на, np.

време – времена (czas)

знаме – знамена (flaga)

име – имена (imię)

племе – племена (plemię)

семе – семена (nasiono)

• wyjątki:

дете – деца (dziecko)

ухо – уши (ucho)

око – очи (oko)

чудо – чудеса (cud)

небе – небеса (niebo)