ALB: Ogólnie o albańskich przypadkach. Mianownik

Dzisiaj rozpoczniemy przygodę z albańskimi przypadkami. Na szczęście nie jest ich dużo i nie należą do najtrudniejszych – formy się pokrywają, a ich użycie jest jasne.

Zanim przejdziesz do przypadków, przypomnij sobie informacje o formie określonej i nieokreślonej rzeczownika oraz przeczytaj ogólne informacje o ich użyciu.

W języku albańskim występuje pięć przypadków, a rzeczowniki dzielą się na trzy deklinacje.

Przypadki

1. Nominativus – mianownik (rasa emërore)

2. Genetivus – dopełniacz (rasa gjinore)

3. Dativus – celownik (rasa dhanore)   

4. Accusativus – biernik (rasa kallëzore)

5. Ablativus – ablatiw (rasa rrjedhore)

Deklinacje

Deklinacja I – należą do niej rzeczowniki rodzaju męskiego, które w formie określonej otrzymują rodzajnik –i lub –ri.

Deklinacja II – należą do niej rzeczowniki rodzaju męskiego, które w formie określonej otrzymują rodzajnik –u.

Deklinacja III – należą do niej rzeczowniki rodzaju żeńskiego.

Mianownik (Rasa emërore)

Mianownik w języku albańskim występuje w trzech sytuacjach:

• wyrażanie podmiotu – zazwyczaj zatem w tej sytuacji występuje w formie określonej, np.

Nëna dëgjon muzikë. – Mama słucha muzyki.

Agimi shkon në shkollë. – Agim idzie do szkoły.

Choć oczywiście nie zawsze podmiot musi być określony, np.

Një vajzë të kërkon. – Jakaś dziewczyna cię szuka.

• wyrażanie orzecznika, czyli części orzeczenia imiennego, która orzeka o podmiocie – prawie zawsze występuje w formie nieokreślonej, np.

Ajo është mjeke. – Ona jest lekarką.

Unë jam punëtor. – Ja jestem robotnikiem.

Jednak jeśli dookreślamy, chcąc podkreślić, że chodzi o konkretną rzecz/osobę, orzecznik będzie określony, np.

Ajo është mjekja e nënës sime. – Ona jest lekarką mojej mamy.

• po przyimkach nga (od, z) i tek/te (u, do, przy) – występowanie mianownika po przyimkach jest osobliwością albańskiego; z reguły rzeczownik występuje w tej sytuacji w formie określonej, np.

Jam nga Polonia. – Jestem z Polski.

Punoj në këtë kompani nga marsi. – Pracuję w tej firmie od marca.

Duhet të shkoj tek mjeku. – Muszę iść do lekarza.

Vera është tek motra e saj. – Vera jest u swojej siostry.

Jednak oczywiście możemy chcieć podkreślić nieokreśloność rzeczownika, dodając rodzajnik nieokreślony (një w l.poj. lub disa/ca w l.mn.) i w takiej sytuacji rzeczownik także musi być w formie nieokreślonej, np.

Agimi është te një mik. – Agim jest u (jakiegoś) kolegi.

Ajo është nga një qytet në Poloni. – Ona pochodzi z jakiegoś miasta w Polsce.

Podsumowując – rzeczownik w funkcji podmiotu oraz rzeczownik po przyimkach nga i tek/te występuje zazwyczaj w formie określonej, z wykluczeniem sytuacji, gdy poprzedzony jest rodzajnikiem nieokreślonym (një, disa/ca) – wtedy znaczenie wymaga od nas użycia formy nieokreślonej. Jeśli orzekamy o podmiocie, to rzeczownik będący częścią orzeczenia jest w formie nieokreślonej, chyba że chcemy dookreślić orzecznik – wtedy używamy formy określonej.

Jeśli macie jakieś pytania, niejasności, piszcie w komentarzu lub na maila. Zawsze chętnie odpowiem :)

Pozdrawiam!