ALB: Czas przyszły i formy teraźniejsze trybu łączącego

Wiecie już, jak albańskie czasowniki odmieniają się w czasie teraźniejszym. Przyszedł więc czas na wyrażenie czynności przyszłych. Proszę Państwa – oto czas przyszły, czyli koha e ardhme :)

Jedną z cech języków bałkańskich jest tworzenie czasu przyszłego za pomocą partykuły oznaczającej chcieć. Tak też jest w języku albańskim. Struktura czasu przyszłego wygląda następująco:

do të shkoj

do të shkosh

do të shkojë

do të shkojmë

do të shkoni

do të shkojnë.

Do pochodzi od dua, które oznacza chcieć, kochać i razem z trybem łączącym tworzy czas przyszły.

czas przyszły = do + formy teraźniejsze trybu łączącego

Jak wyglądają formy tryby łączącego?

Formy trybu łączącego (mënyra lidhore) składają się z partykuły të i odpowiednich form czasownikowych. Formy teraźniejsze trybu łączącego (występujące m.in. w czasie przyszłym) mają inne końcówki niż czasowniki w czasie teraźniejszym tylko w 2 i 3 os. l.poj.

W 2 os. l.poj. do tematu czasownika dodaje się –sh lub –ësh (gdy kończy się na spółgłoskę), a w 3 os. l.poj. do formy 1 os. l.poj. czasu teraźniejszego dodaje się –ë. Jedynie w III koniugacji w 3 os. dochodzi do innych zmian. Najlepiej zobaczyć to na przykładach:

I koniugacja	II koniugacja	III koniugacja
2 os. të mësosh 3 os. të mësojë	2 os. të hapësh 3 os. të hapë	2 os. të dish 3 os. të dijë
2 os. të hysh 3 os. të hyjë	2 os. të mbjellësh 3 os. të mbjellë	2 os. të zësh 3 os. të zërë
2 os. të gjesh 3 os. të gjejë	2 os. të dalësh 3 os. të dalë	2 os. të bie 3 os. të bjerë

Ważne!

Czasowniki być i mieć mają nieregularne formy trybu łączącego:

jam – być	kam – mieć
të jem të jesh të jetë të jemi të jeni të jenë	të kem të kesh të ketë të kemi të keni të kenë

Skoro wiemy, jak wygląda tryb łączący, wiemy już, jak tworzyć czas przyszły. Przejdźmy więc do kilku przykładów użycia czasu przyszłego:

Nesër do të mësoj shumë për provim. – Jutro będę się dużo uczyć na egzamin.

Nuk do të shkosh të dielen tek Artani! – Nie pójdziesz w niedzielę do Artana!

A do të vijë gjyshja nesër? – Czy babcia przyjdzie jutro?

Ku do të pushojmë gjatë kësaj vere? – Gdzie spędzimy wakacje tego lata?

Tryb łączący w języku albańskim może pełnić wiele funkcji. Prócz tego, że jest częścią czasu przyszłego, odpowiada polskiemu bezokolicznikowi, wyraża treści modalne i in. Koniecznie trzeba się z nim zapoznać. Na szczęście jego formy nie są trudne :)