ALB: Dopełniacz i odmiana rodzajnika prepozytywnego

Dzisiaj kilka słów o przedostatnim przypadku – dopełniaczu. Jego formy są identyczne z formami celownika. Jedyną nowością jest rodzajnik, bez którego dopełniacz się nigdzie nie rusza :) Zatem dziś także o rodzajniku prepozytywnym i jego odmianie.

Przeczytaj o albańskich przypadkach i mianowniku.

Przypomnij sobie informacje o bierniku.

Zobacz formy celownika.

Dopełniacz (Rasa gjinore)

Rasa gjinore używana jest w relacjach przynależności. Odpowiada na pytania: i kujt? e kujt? i cilit? i cilës? e cilit? e cilës? i cilëve? e cilëve? i cilave? e cilave?

E fejuara e cilit këngëtar është kjo? – Narzeczoną jakiego piosenkarza jest ona?

Kjo është shtëpia e Dritës. – To jest dom Drity.

Charakterystyczne jest użycie dopełniacza w nazwach własnych, np.

lumi i Vistulës – rzeka Wisła

qyteti i Tiranës – miasto Tirana

Jak widać na powyższych przykładach, dopełniacz zawsze używany jest z rodzajnikiem prepozytywnym.

Co to jest rodzajnik prepozytywny? Jak pamiętacie, w języku albańskim występują rodzajniki postpozytywne, czyli takie, które dołączają są do rzeczownika z tyłu (więcej tutaj). Istnieje jednak morfem, który także nazywany jest rodzajnikiem. Występuje on przed częścią przymiotników, przed imiesłowami przymiotnymi, przed częścią zaimków, przed niewielką ilością rzeczowników oraz w omawianym dziś dopełniaczu. Rodzajnik ten ma trzy postacie: i dla rodzaju męskiego l.poj., e dla rodzaju żeńskiego l.poj. oraz të dla liczby mnogiej. Trzeba pamiętać, że dostosowuje się on pod względem liczby, rodzaju i przypadka do członu, który określa, np.

kënga e bukur – piękna piosenka

burri i bukur – piękny mężczyzna

libri i Dritës – książka Drity

biçikleta e Dritës – rower Drity

Teraz dobra informacja – jak już pisałam, formy rzeczowników w dopełniaczu są identyczne z formami rzeczowników w celowniku, które znajdziecie w tym wpisie. Uważać trzeba jednak na rodzajnik, który dostosowuje się do członu określanego, np.

Kam qenë atje me vëllanë e Verës. – Byłam tam z bratem Very.

I thashë motrës së Agimit se nuk do të shkoj. – Powiedziałam siostrze Agima, że nie przyjdę.

A do të shkosh nesër në librarinë e shkollës. – Przyjdziesz jutro do szkolnej biblioteki?

Po bisedojmë për mësuesit e fëmijëve tanë. – Rozmawiamy o nauczycielach naszych dzieci.

Jak odmienia się rodzajnik prepozytywny?

Wszystko zależy od tego, czy człon, który go poprzedza jest określony, czy nieokreślony. Gdy jest określony, odmiana wygląda następująco:

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	r. męski	r. żeński
M.	i	e	e
D.	të	së	të
C.	të	së	të
B.	e	e	e
A.	të	së	të

Zobaczmy to na przykładach:

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	r. męski	r. żeński
M.	djali i Verës	vajza e Verës	djemtë e Verës
D.	i djalit të Verës	i vajzës së Verës	i djemve të Verës
C.	djalit të Verës	vajzës së Verës	djemve të Verës
B.	me djalin e Verës	me vajzën e Verës	me djemtë e Verës
A.	para djalit të Verës	para vajzën së Verës	para djemve të Verës

Natomiast jeśli człon występujący przed rodzajnikiem jest nieokreślony, rodzajnik odmienia się w następujący sposób:

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	r. męski	r. żeński
M.	i	e	të
D.	të	të	të
C.	të	të	të
B.	të	të	të
A.	të	të	të

Przykłady:

	liczba pojedyncza		liczba mnoga
	r. męski	r. żeński
M.	(një) djalë i Verës	(një) vajzë e Verës	(disa) djemtë të Verës
D.	i (një) djali të Verës	i (një) vajze të Verës	i (disa) djemve të Verës
C.	(një) djali të Verës	(një) vajze të Verës	(disa) djemve të Verës
B.	me (një) djalë të Verës	me (një) vajzë të Verës	me (disa) djemtë të Verës
A.	para (një) djali të Verës	para (një) vajze të Verës	para (disa) djemve të Verës

Różnica jest zatem w rodzaju żeńskim oraz bierniku.

Warto przyjrzeć się odmianie tego rodzajnika. Prócz dopełniacza, przyda się on także m.in. do odmiany przymiotnika, który omówię następnym razem.