ALB: Słówka z FB – styczeń i luty 2014

Słówka, które pojawiły się na Facebooku od początku tego roku.

rinoj – odmładzać, odnowić
Eliksiri më i lirë që rinon lëkurën janë mollët, të cilat rregullojnë nivelin e sheqerit në gjak. – Najtańszym eliksirem, który odmładza skórę są jabłka, które regulują poziom cukru we krwi.

matanë – po tamtej stronie, z tamtej strony, po drugiej stronie
Matanë liqenit ndodhet Ohri. – Po drugiej stronie jeziora znajduje się Ochryda.

acar, i – mróz; przenośnie: ostrość, surowość
Temperaturat më të ulëta në dy dekada, në Shtetet e Bashkuara, vazhdojnë të pengojnë transportin, kurse acari ka ndikuar në mbylljen e shumë shkollave dhe bizneseve. – Najniższe temperatury od dwóch dekad w Stanach Zjednoczonych nadal utrudniają transport, a mróz wpłynął na zamknięcie wielu szkół i firm.

duhanpirës, i, -, it – palacz (tytoniu)
Në botë janë afër një miliard duhanpirës. – Na świecie jest około miliard palaczy.

kukafshehti – ciuciubabka, zabawa w chowanego
Policia në Australi shpëtoi nga vdekja një 20-vjeçar, i cili kishte mbetur i bllokuar në një lavatriçe ndërsa po luante kukafshehti. – Policja w Australii uratowała od śmierci 20-latka, który zablokował się w pralce podczas gry w ciuciubabkę.

zgjohem – budzić się, wstać z łóżka
Një gotë ujë në mëngjes sapo zgjohemi aktivizon organet e brendshme të organizmit tonë. – Szklanka wody o poranku zaraz po przebudzeniu aktywizuje organy wewnętrznych naszego organizmu.

mjegull, a, a, at – mgła
Mjegulla e dendur, që ka mbuluar pjesën më të madhe të vendit, ka pamundësuar edhe sot fluturimet nga Aeroporti i Prishtinës. – Gęsta mgła, która objęła większą część kraju, także dziś uniemożliwiła loty z lotniska w Prisztinie.

qira, ja, -, të – czynsz, dzierżawa, najem; marr me ~ brać w dzierżawę, wynajmować (od kogoś); jap me ~ wydzierżawiać, wynajmować (komuś)
Familja Shehu banon në një apartament me qira në Tiranë. – Rodzina Shehu mieszka w wynajmowanym mieszkaniu w Tiranie.
To słownikowa forma, ale warto wiedzieć, że równie często używane jest także "qera".

sundoj – panować, rządzić
Arkeologët egjiptianë dhe amerikanë kanë zbuluar varrin e një faraoni, i cili ka sunduar në Egjipt rreth 3,600 vjet më parë. – Egipscy i amerykańscy archeolodzy odkryli grób faraona, który panował w Egipcie około 3 600 lat temu.

Mosk/ë, a – Moskwa
Në Moskë u hap kinemaja e parë prej dëbore. – W Moskwie otwarto pierwsze śnieżne kino.

fe, ja, -, të – religia, wyznanie
"Feja e shqiptarit është shqiptaria." – "Religią Albańczyka jest albańskość."

kalimtar, i, ë, ët – przechodzień
Sipas studimit, kalimtarët kanë qenë shkaktar në 32 për qind të aksidenteve të ndodhura gjatë 9-mujorit që lamë pas. – Według badania, przechodnie spowodowali 32% wypadków, które wydarzyły się w ostatnich 9 miesiącach.

mohoj – zaprzeczać, dementować, odrzucić
Mario Balotelli ka mohuar spekulimet se mund të largohet nga Milani. – Mario Balotelli zaprzeczył spekulacjom, że może odejść z Milanu.

çamçakiz, i, a, at – guma do żucia (także: çamçakëz, i, a, at; çimçakiz, i, a, at)
A ke dikush një çamçakiz? – Czy ktoś ma gumę do żucia?

gjendj/e, a, e, et – stan, położenie, sytuacja
Pacienti është në gjendje të rëndë. – Pacjent jest w ciężkim stanie.

lloj, i, e, et – gatunek, rodzaj, typ
Në Brazil është zbuluar një lloj i ri delfini. – W Brazylii odkryto nowy gatunek delfina.

bunker, i, ë, ët – bunkier
Në Shqipëri ka një bunker në katër persona. – W Albanii jeden bunkier przypada na cztery osoby.

shumëngjyrësh, e – wielokolorowy
Dyshemeja e secilës dhomë të ndërtesës është e mbuluar me mozaikë shumëngjyrësh. – Podłoga każdego pokoju budynku jest pokryta wielokolorową mozaiką.

Deti Baltik – Morze Bałtyckie 
Deti Baltik gjendet në Evropën veriore. – Morze Bałtyckie znajduje się w północnej Europie.

asgjësoj – niszczyć
Agjencia e Ushqimit dhe Veterinës ka asgjësuar mbi një milion kilogram produkte të ndryshme ushqimore. – Agencja ds. Żywności i Weterynarii zniszczyła ponad milion kilogramów różnych produktów spożywczych.

reshje, t – opady
Reshjet e dëborës sjellin probleme nëpër rrugë. – Opady śniegu powodują problemy na drogach.

trashëgimi, a, -, të – dziedzictwo, dziedziczenie, spuścizna
Trashëgimia kulturore e qytetit të Beratit është unike dhe e larmishme. – Dziedzictwo kulturowe Beratu jest wyjątkowe i różnorodne.

godit – uderzyć
Planeti Mars është goditur nga një meteor. – Planeta Mars została uderzona przez meteoryt.

unaz/ë, a, a, at – pierścień, pierścionek, obrączka, kółko, krąg, obwodnica, pętla
"Kryezoti i Unazave" është një roman i shkruar nga J.R.R. Tolkien.– "Władca Pierścieni" jest powieścią napisaną przez J.R.R. Tolkiena.

mjekësi, a, -, të – medycyna
Ai interesohet për mjekësi ligjore. – On interesuje się medycyną sądową.

jashtëtokësor, i, ë, ët – kosmita, istota pozaziemska 
A beson se ekzistojnë jashtëtokësorët? – Wierzysz w istnienie istot pozaziemskich?

Gëzuar Shën Valentinin! – Wesołych Walentynek!

shpallj/e, a, e, et – ogłoszenie, obwieszczenie, proklamowanie
Kosova shënon sot 6-vjetorin e shpalljes së pavarësisë. – Kosowo obchodzi dziś 6. rocznicę ogłoszenia niepodległości.

justifikim, i, e, et – usprawiedliwienie
Nuk mund të pranojmë këtë justifikim. – Nie możemy przyjąć tego usprawiedliwienia.

varfëri, a, -, të – ubóstwo, bieda, nędza
Këtu shumë njerëz jetojnë në varfëri. – Tutaj wiele ludzi żyje w ubóstwie.

rikthehem – powracać
Baleti Kombëtar të Kosovës rikthehet në Tiranë pas 34 vjetësh. – Kosowski Balet Narodowy powraca do Tirany po 34 latach.

gjest, i, e, et – gest
Si të interpretoni gjestet e femrave? – Jak interpretować gesty kobiet?

loj/ë, a, ëra, ërat – gra, zabawa
Fëmijët mësojnë nëpërmjet lojës. – Dzieci uczą się przez zabawę.