wtorek, 23 stycznia 2018

ALB: Ablatiw i przyimki, które się z nim łączą

Na blogu pojawiły się już cztery z pięciu albańskich przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik. Przyszedł czas na ostatni przypadek - ablatiw (rasa rrjedhore). Mimo że jego nazwa brzmi dość tajemniczo, to chyba najprzyjemniejszy przypadek.


Jego formy są identyczne z formami dopełniacza i celownika. Jedyną różnicą jest forma nieokreślona liczby mnogiej. Prócz końcówki -ve, istnieje równoważna forma z końcówką -sh. Co ważne, jest ona częściej używana, np. libri, librit, librash (librave), librave.

Ablatiw może występować bez przyimka - wtedy wyraża ogólną cechę jakiejś grupy i zawsze jest w formie nieokreślonej, np. ndërtesë druri (budynek z drewna), raki rrushi (winogronowa rakija). Jeśli występuje z przyimkiem, prócz wyrażania cechy, może wyrażać także miejsce, czas, pochodzenie, oddalenie itp., np. ndërtesa prej druri (budynek z drewna), afër shtëpisë (blisko domu).

Przyimki łączące się z ablatiwem

przyimek
znaczenie
przykład
prej
z, od
Jam prej Varshavës. – Jestem z Warszawy.
Kjo është shkruar prej meje. – To jest napisane przeze mnie.
Tavolina është prej druri. – Stół jest z drewna.
para
przed
Shpërthim para derës së kryetarit të Bashkisë. – Wybuch przed drzwiami burmistrza.
pranë
przy, obok
Banoj pranë shkollës. – Mieszkam obok szkoły.
rreth
około, wokół
Do të takohemi rreth orës gjashtë. – Spotkamy się około szóstej.
Rreth shtëpisë ka shumë lule. – Wokół domu jest wiele kwatów.
gjatë
wzdłuż, podczas
11 persona kanë vdekur në vendet e punës gjatë këtij viti..
– 11 osób umarło w miejscu pracy podczas tego roku.
sipas
według
Sipas meje ai nuk do të vijë. – Według mnie on nie przyjdzie.
afër
obok, przy, koło, blisko
Punoj afër shtëpisë. – Pracuję blisko domu.
sipër
na, nad
Gota është sipër tryezës. – Szklanka jest na stole.
përballë
naprzeciw
Jetoj përballë shkollës. – Mieszkam naprzeciwko szkoły.
pas
po, według
Pas dimrit vjen pranvera. – Po zimie nadchodzi wiosna.
jashtë
prócz, poza
Dy mijë të sëmurë kërkojnë shërim jashtë vendit.
– Dwa tysiące chorych szuka uzdrowienia poza krajem (za granicą).
përveç
oprócz
Të gjithë përveç teje do të shkojnë atje. – Wszyscy prócz ciebie tam pójdą.


Zaimki osobowe w ablatiwie

l.poj.
l.mn.
unë
meje
ne
nesh
ti
teje
ju
jush
ai
atij
ata
atyre
ajo
asaj
ato
atyre

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz