ALB: Słówka z FB – wrzesień i październik 2013

Oto pierwsze podsumowanie słownictwa, które pojawiło się na stronie Albański przy kawie na Facebooku.

themelues, i, -, it – założyciel

Themeluesi i Amazon.com bleu "Washington Post". – Założyciel Amazon.com kupił "Washington Post".

rrethoj – otaczać
Spanjollët po rrethojnë parlamentin. – Hiszpanie otaczają parlament.

pal/ë, a, ë, ët – para, strona (np. konfliktu)
Celine Dion ka 3 mijë palë këpucë. – Celine Dion ma 3 tysiące par butów.
Të dy palët kanë faj në këtë konflikt. – W tym konflikcie obie strony są winne.

i, e uritur – głodny, złakniony
Kur je i uritur, nuk je vetëvetja. – Gdy jesteś głodny, nie jesteś sobą. 
Inter është i uritur për fitore. – Inter pragnie zwycięstwa.

ëmbëlsira, at – słodycze 
Më pëlqejnë shumë ëmbëlsirat. Çdo ditë blej diçka të ëmbël, më shpesh akullore ose biskota. – Bardzo lubię słodycze. Każdego dnia kupuję coś słodkiego, najczęściej lody lub ciastka.

falimentoj – zbankrutować
Në dy vite falimentoi 19 mijë biznese. – W ciągu dwóch lat upadło 19 tysięcy przedsiębiorstw.
falimentim, i, e, et – bankructwo, upadłość
Një ndër qytetet më të mëdha amerikane, Detroit, ka paraqitur deklaratën e falimentimit. – Detroit, jedno z największych miast amerykańskich, wydało oświadczenie o upadłości.

bur/g, gu, gje, gjet – więzienie
Ai është dënuar me 35 vjet burg. – On został skazany na 35 lat więzienia.

skulptor, i, ë, ët – rzeźbiarz  
Ekspozita e skulptorit Kreshnik Xhiku u hap në SHBA. – Wystawa rzeźbiarza Kreshnika Xhiku została otwarta w USA.

pag/ë, a, a, at – płaca 
Sa është paga minimale në Shqipëri? – Jaka jest minimalna płaca w Albanii?

kokëfortë – uparty, nieustępliwy 
Kush është më kokëfortë, ti apo ajo? – Kto jest bardziej uparty, ty czy ona?

panair, i, e, et – jarmark, targi (np. panairi ndërkombëtar – targi międzynarodowe)
Më shumë se 100 shtëpi botuese nga Kosova, Shqipëria e Maqedonia do të prezantohen në Panairin e Librit në Prishtinë. – Ponad 100 wydawnictw z Kosowa, Albanii i Macedonii zaprezentuje się na Targach Książki w Prisztinie.

qeveri, a, -, të – rząd (organ władzy wykonawczej) 
Qeveria po vazhdon përkrahjen për zhvillimin e bujqësisë. – Rząd kontynuuje wsparcie dla rozwoju rolnictwa.

kampionat, i, e, et – mistrzostwa
Majlinda Kelmendi fitoi medaljen e artë në Kampionatin Botëror në Rio de Zhanerio. – Majlinda Kelmendi zdobyła złoty medal na Mistrzostwach Świata w Rio de Janeiro.

debutoj – debiutować
Cate Blanchett debuton si regjisore. – Cate Blanchett debiutuje jako reżyserka.

mbërrij – osiągnąć, dotrzeć
Shtatorja e Ibrahim Rugovës ka mbërritur në Prishtinë. – Pomnik Ibrahima Rugovy dotarł do Prisztiny.

tren, i, a, at – pociąg
Nuk më pëlqen të udhëtoj me tren. – Nie lubię podróżować pociągiem.

mjalt/ë, i – miód
Mjalti ushqen lëkurën dhe shëron shumë sëmundje. – Miód odżywia skórę oraz leczy wiele chorób.

përfaqësues, i, -, it – reprezentant, przedstawiciel (r.ż. - përfaqësuese)
Përfaqësuesja e Filipineve, Megan Jang, ka fituar titullin e Miss Botës për vitin 2013. – Megan Young, reprezentantka Filipin, zdobyła tytuł Miss Świata 2013.

miqësi, a, -, të – przyjaźń
A është e mundshme miqësia mes meshkujve dhe femrave? – Czy możliwa jest przyjaźń między mężczyznami a kobietami?

kërpudh/ë, a, a, at – grzyb
Në provincën e Pesaros në Itali është gjetur një kërpudhë gjigante, e cila peshon 80 kilogramë. – We we włoskiej prowincji Pesaro został znaleziony gigantyczny grzyb, który waży 80 kilogramów.

hekuros – prasować
A do të më hekurosësh këmishën? – Wyprasujesz mi koszulę?

let/ër, ra, ra, rat – list
Shumë rrallë shkruaj letra, por gëzohem shumë kur i marr. – Bardzo rzadko piszę listy, ale cieszę się bardzo, kiedy je dostaję.

peshkim, i – łowienie ryb, wędkarstwo
Ai çdo të diel shkon në peshkim. – On co niedzielę chodzi na ryby.

kinema, ja, -, të – kino
A do të shkojmë në kinema sonte? – Pójdziemy dziś wieczorem do kina?

varës/e, ja, e, et – naszyjnik
Varësja më e shtrenjtë në botë kushton 55 milionë dollarë. – Najdroższy naszyjnik na świecie kosztuje 55 milionów dolarów.

shtatzënë – w ciąży
Motra ime është shtatzënë me fëmijën e tretë. – Mója siostra jest w ciąży z trzecim dzieckiem.

pushoj – odpoczywać, robić przerwę, przestać, ~ nga puna – zwalniać z pracy
Do të pushoj pak, sepse jam e lodhur. – Odpocznę trochę, ponieważ jestem zmęczona.
Pse të kanë pushuar nga puna? – Dlaczego zwolnili cię z pracy?

diabet, i – cukrzyca
Tom Hanks ka bërë të ditur se vuan nga sëmundja e diabetit. – Tom Hanks ujawnił, że cierpi na cukrzycę.

faj, i, e, et – wina
Mos u shqetëso! Ky nuk është faji yt. – Nie przejmuj się! To nie jest twoja wina.

tre/g, gu, gje, gjet – targ, rynek
Bie shitja e makinave të reja në tregun evropian. – Spada sprzedaż nowych samochodów na rynku europejskim.

ilaç, i, e, et – lekarstwo, lek
Mjeku nuk më përshroi asnjë ilaç. – Lekarz nie przepisał mi żadnego lekarstwa.

çmim, i, e, et – cena, nagroda
Kanadezja Alice Munro u shpall fituese e Çmimit Nobel për Letërsinë. – Kanadyjka Alice Munro została ogłoszona laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.

njëkohësisht – równocześnie, jednocześnie
Bima e quajtur "TomTato" prodhon njëkohësisht patate dhe domate. – Roślina o nazwie TomTao produkuje jednocześnie ziemniaki i pomidory.

afat, i, e, et – termin, okres
Një supermarket në Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të shesë vetëm ushqime të cilave u ka kaluar afati i përdorimit. – Pewien supermarket w Stanach Zjednoczonych będzie sprzedawał tylko żywność, której minął termin przydatności do spożycia.

vij/ë, a, a, at – linia
Vija e parë hekurudhore në Kosovë është ndërtuar në vitin 1874. – Pierwsza linia kolejowa w Kosowie została zbudowana w 1874 roku.

i mrekullueshëm, e mrekullueshme – cudowny, cudny, wspaniały
Udhëtimi i sotëm në Krujë ishte i mrekullueshëm. – Dzisiejsza wycieczka do Kruji była wspaniała.

dorëheqj/e, a, e, et – rezygnacja, zrzeczenie się, dymisja; jap dorëheqje - podawać się do dymisji
Kryetari i komisionit ka dhënë sot dorëheqje. – Przewodniczący komisji podał się dziś do dymisji.

kalldrëm, i, e, et – bruk
Projekti për përmirësimin e infrastrukturës urbane përfshin shtrimin e rrugëve me kalldrëm. – Projekt ulepszenia infrastruktury miejskiej obejmuje ułożenie na ulicach kostki brukowej.

përdorues, i, -, it – użytkownik
Kina punëson dy milionë punonjës për të monitoruar përdoruesit e internetit. – Chiny zatrudniają dwa miliony pracowników w celu monitorowania użytkowników internetu.

kanaç/e, ja, e, et – puszka
Ushqimet në kanaçe janë më të lira dhe mund të jenë gjithashtu të ushqyeshme. – Żywność w puszkach jest tańsza, a także może być odżywcza.

ishu/ll, lli, j, jt – wyspa
Ishulli i Pashkëve ndodhet në pjesën juglindore të Oqeanit Paqësor. – Wyspa Wielkanocna położona jest w południowo-wschodniej części Oceanu Spokojnego.

letërsi, a, -, të – literatura
Albanologu dhe përkthyesi kanadez, Robert Elsie, ka shkruar librin për historinë e letërsisë shqiptare. – Kanadyjski albanolog i tłumacz, Robert Elsie, napisał książkę o historii literatury albańskiej.

barazi, a, -, të – równość
Studentët kanë organizuar konferencën "Zhvillimi i demokracisë nëpërmjet barazisë gjinore". – Studenci zorganizowali konferencję "Rozwój demokracji poprzez równość płci".

zjarr, i, e, et – ogień, pożar, płomień
Australia vazhdon luftën me zjarret. – Australia kontynuuje walkę z płomieniami.

i pashërueshëm – nieuleczalny
Alzhaimeri është një sëmundje e pashërueshme, e cila godet një nga dhjetë persona. – Choroba Alzheimera jest nieuleczalna i dotyka jedną na dziesięć osób.

ankth, i, e, et – niepokój, trwoga, lęk
Si të përballojmë ankthin nga provimet? – Jak przezwyciężyć lęk przed egzaminami?

kumar, i – hazard
Të dhënat e fundit nga viti 2010, tregojnë se në Britaninë e Madhe ka rreth 450,000 njerëz që janë të varur nga kumari. – Ostatnie dane z 2010 roku pokazują, że w Wielkiej Brytanii ok. 450 000 osób jest uzależnionych od hazardu.

tradhti, a, -, të – zdrada
Psikologu amerikan Xhon Gejli, më shumë se pesëdhjetë vjet është duke u marrë me problemin e tradhtisë bashkëshortore. – Amerykański psycholog, John Geil, od ponad 50 lat zajmuje się problemem zdrady małżeńskiej.
cilësi, a – jakość
Cilësia e shërbimeve shëndetësore në Poloni nuk është në nivel të kënaqshëm. – Jakość usług medycznych w Polsce nie jest na zadowalającym poziomie.