ALB: Alfabet i wymowa

                     ALFABETI I GJUHËS SHQIPE

a	a
b	b
c	c
ç	cz
d	d
dh	jak dźwięczne th w języku angielskim, np. w słowie that
e	e
ë	dźwięk podobny do a w ang. wyrazie around
f	f
g	g
gj	dź
h	h
i	i
j	j
k	k
l	miękkie l, jak w słowie lipa
ll	dźwięk podobny do tzw. ł scenicznego
m	m
n	n
nj	ń
o	o
p	p
q	ć
r	r uderzeniowe
rr	r
s	s
sh	sz
t	t
th	jak bezdźwięczne th w języku angielskim, np. w słowie think
u	u
v	w
x	dz
xh	dż
y	jak ü w języku niemieckim
z	z
zh	ż

Omówienie:

ç – wymawia się w zasadzie, jak polskie cz, warto jednak pamiętać, że jest troszkę bardziej miękkie;

q i gj – wymawiane odpowiednio, jak polskie ć i dź, choć w niektórych regionach usłyszymy bardziej cz i dż;

ë – dźwięk ten nie występuje w języku polskim, ale nie jest trudny do artykulacji, brzmi tak, jak a w angielskim słowie around; zawsze wymawiany jest, gdy jest akcentowany (np. pierwsze ë w është – jest) lub tam, gdzie jego redukcja utworzyłaby trudną do wymówienia grupę spółgłoskową (np. përkthim – tłumaczenie), w pozostałych przypadkach bardzo często ulega redukcji, zwłaszcza w wygłosie (np. drugie ë w është), ale nie tylko, np. Shqipëria (Albania) bardzo często wymawiane jest szciprija; choć fakultatywnie możemy spotkać się z zachowaniem ë nawet w wygłosie;

l i ll – albański dźwięk l często sprawia problem, pomocne może być uświadomienie sobie, jak układamy język w polskim słowie lipa, wystarczy dokładnie tak samo ułożyć język, mówiąc po albańsku np. lexoj – czytam; próba wymawiania scenicznego ł także może być problematyczna i prowadzić do nienaturalnych dźwięków, proponuję przysłuchać się, jak ll wymawiają Albańczycy, a potem spróbować samemu, mówiąc je jak polskie l w wyrazie lampa, lecz z większym wygięciem języka;

r i rr – istnieją dwie wymowy obu dźwięków, można rr czytać dłużej, czyli z większą ilością drgań (jak rr w języku hiszpańskim), natomiast r jak polskie r; w drugiej opcji rr czyta się jak polskie r, natomiast r brzmi jak angielskie r po samogłoskach (tzw. r uderzeniowe, np. w are);

y – kto ma problem z tym dźwiękiem może się wspomóc małą radą – wystarczy ułożyć usta, jak do litery u i powiedzieć i – tak oto wyjdzie albańskie y.

Pamiętaj!

W języku albańskim i nie zmiękcza spółgłoski występującej przed nim, jak to jest w języku polskim (np. nie, list, kochani, picie). Trzeba pamiętać, aby w albańskich wyrazach takie spółgłoski wymawiać twardo.

Sonant n przed spółgłoską tylnojęzykową g także wymawia się tylknojęzykowo. Mówiąc zatem nga (z), kënga (piosenka) czy ngadalë (powoli) nie wymawiamy n jako wargowo-dziąsłowe, czyli nie ustawiamy końca języka przy górnych zębach, tylko artykułujemy podobnie jak g, na końcu języka.

Na tej stronie znajdziecie wymowę albańskich liter. Niestety wkradło się kilka błędów, na szczęście tam, gdzie wymowa nie sprawia problemów – zamiast g pani mówi d, zamiast p – a, a zamiast q usłyszymy p. Nie usłyszymy także r uderzeniowego, bo pani stosuje wariant wymowy z dłuższym rr. Takie r usłyszymy jednak bez problemu w jakiejkolwiek albańskiej telewizji czy radiu, np. w tym wywiadzie z Albanem Skënderajem.