środa, 9 stycznia 2013

BG: Alfabet i wymowa

                 
  

                     Българската азбука  

А  а
a
Б  б
b
В  в
w
Г  г
g
Д  д
d
Е  е
e
Ж  ж
ż
З  з
z
И  и
i
Й  й
j
К  к
k
Л  л
l, ł
М  м
m
Н  н
n
О  о
o
П  п
p
Р  р
r
С  с
s
Т  т
t
У  у
u
Ф  ф
f
Х  х
h
Ц  ц
c
Ч  ч
cz
Ш  ш
sz
Щ  щ
szt
Ъ  ъ
ə
ь
i
Ю  ю
ju
Я  я
ja
 







































л – przed samogłoskami е i и, bułgarskie л wymawia się jak polskie l, np. ливада (łąka, czyt. liwada), natomiast w pozostałych przypadkach jego wymowa podobna jest do tzw. ł scenicznego, jeśli jednak jest Ci trudno je wymówić, o wiele lepiej wymawiać je po prostu jak polskie ł, niż mówić l;

ъ – samogłoska ta nie występuje w języku polskim, to tzw. szwa, która zapisywana jest fonetycznie ə, brzmi jak a w angielskim słowie around;

ь – litera ta występuje tylko przed o i zmiękcza spółgłoskę, która przed nim występuje, np. миньор (górnik, czyt. minior), актьор (aktor, czyt. aktior);

ю – litera ta jest połączeniem dwóch głosek – йу (ju), tak też jest czytana na początku wyrazu i po samogłosce, np. юг (południe, czyt. jug), natomiast po spółgłoskach oznacza ona zmiękczenie spółgłoski przed у, tzn. że wyrazów typu любов (miłość) i плюнка (ślina) nie czytamy ljubow i pljunka, lecz l’ubow i pl’unka  (symbol ‘ oznacza zmiękczenie spółgłoski);

я – jest połączeniem dwóch głosekйа (ja), analogicznie do ю – na początku wyrazu i po samogłosce czytane jest jak ja, np. ябълка (jabłko, czyt. jabəłka), магия (magia, czyt. magija), natomiast po spółgłosce oznacza zmiękczenie spółgłoski przed a, np. ляв (lewy, czyt. l’aw, a nie ljaw), моля (proszę, czyt. mol’a, a nie molja).

Pamiętaj!

1. W języku bułgarskim geminaty, czyli spółgłoski podwójne wymawia się jak jedną dłuższą spółgłoskę, a nie jak dwie pojedyncze, np. ранна (wczesna), младостта (forma z rodzajnikiem rzeczownika младост – młodość).

2. Przyimek в (w) występujący przed samogłoskami oraz sonantami (р, л, м, н, и, й) wymawia się bezdźwięcznie – inaczej niż w języku polskim, np. в асансьора (w windzie, czyt. f asansior), в неделя (w niedzielę, czyt. f nedel’a).

3. Spółgłoski к, г, х przed е, и wymawia się zawsze miękko, np. кестен (kasztan, czyt. k'esten, a nie kesten).

4. Bardzo ważna kwestia, o której często się zapomina. Jeśli jednak jeszcze nie znasz rodzajników i odmiany czasowników, pomiń ten punkt i wróć do niego później.

Istnieją konteksty, w których litery а i я oznaczają odpowiednio dźwięki ъ i йъ (lub miękkość spółgłoski przed samogłoską ъ analogicznie do я oznaczającego йа)

Litera a oznacza ъ:
- w akcentowanych końcówkach czasowników z I koniugacji, w 1. os. l. poj. i 3. os. l. mn. czasu teraźniejszego, np. чета, четат (czytam, czytają, czyt. czetə, czetət, a nie czeta, czetat),
- w akcentowanej formie rodzajnika rodzaju męskiego, np. града (forma z rodzajnikiem rzeczownika град – miasto, czyt. gradə, a nie grada);

Litera я po samogłosce oznacza йъ, natomiast po spółgłosce oznacza miękkość spółgłoski przed samogłoską ъ w następujących sytuacjach:
- w akcentowanych końcówkach czasowników z II koniugacji, w 1. os. l. poj. i 3. os. l. mn. czasu teraźniejszego, np. стоя, стоят (stoję, stoją, czyt. stojə, stojət, a nie stoja, stojat), редя, редят (porządkuję, porządkują, czyt. red’ə, red’ət, a nie red’a, red’at);
- w akcentowanej formie rodzajnika rodzaju męskiego, np. деня (forma rodzajnikowa od rzeczownika ден – dzień, czyt. den’ə, a nie den’a).


Nauczenie się bułgarskiego pisma nie powinno sprawiać problemu tym, którzy znają już jakąś wersję cyrylicy. Wszystkim, którzy znają serbską cyrylicę, polecam zwrócić uwagę na odręczny zapis małego п i т, które wyglądają inaczej w wersji bułgarskiej. Pisząc po serbsku robimy и z kreseczką i ш z kreseczką, po bułgarsku natomiast п wygląda jak polskie n, a т jak polskie m, fakultatywnie można stawiać nad nim kreseczkę, tak jak widać to u mnie. Pamiętajcie także, że zamiast j jest й, a zapisując szt wykorzystujemy tylko jedną literę щ.

Jeśli jednak po raz pierwszy macie styczność z cyrylicą, aby się jej szybko nauczyć, po prostu jej używajcie. Przyglądanie się nie wystarczy, trzeba pisać, pisać, pisać. Dobrze wiem, jak na początku może ona przerazić – ja po pierwszych zajęciach, na których musieliśmy już pisać i czytać, zadzwoniłam do mamy i płacząc mówiłam, że nie ma szans, że kiedykolwiek się jej nauczę. Potem panika minęła, a ja zaczęłam przepisywać literki i zapisywać cyrylicą polskie słowa, i nawet nie umiem powiedzieć, jak szybko się jej nauczyłam. Nie jest taka trudna na jaką wygląda. Sami zobaczycie! :)


18 komentarzy:

  1. Ale jestem zachwycona ze znalazlam tego bloga nic bardziej trafnego nie moglam znalezc do nauki Bulgarskieg!!!

    OdpowiedzUsuń
  2. przyda się bo nudzi mi się na niemcu a tak to będzie jakieś zajęcie xd

    OdpowiedzUsuń
  3. Dzięki Bogu za tego bloga!

    OdpowiedzUsuń
  4. zajebiaszczy ;)

    OdpowiedzUsuń
  5. Bardzo się cieszę że znalazłam tego bloga. Mieszkam w Bułgarii od ponad miesiąca, będę uczennicą bułgarskiej szkoły a w ogóle nie znam języka więc ten blog jest dla mnie idealny. Pozdrawiam!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cieszę się :) Pozdrawiam także i życzę powodzenia w nauce!

      Usuń
  6. w windzie = в асансьора. Мисля, че трябва да има 'а' накрая ;), т.е да бъде членувано.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Според мен в примера членуването не е задължително, но няма да споря ;) Мерси за коментара, с удоволствие ще приема всяка забележка :) Поздрави!

      Usuń
  7. Ten blog, to dokładnie to, czego potrzebowałam!

    OdpowiedzUsuń
  8. Super blog ! Ja rowniez mieszkam w Plovdiv I zaczynam na powaznie z bulgarskim :-)

    OdpowiedzUsuń
  9. Witam.
    Szkoła Językowa E-polyglots działa od ponad półtora roku nie tylko w Polsce ale też poza granicami kraju!
    Prowadzimy zapisy osób wstępnie zainteresowanych nauką bułgarskiego w Warszawie lub online od lutego 2014. Kontakt: e-polyglots.com/kontakt2 .
    Pozdrawiam i zapraszam!

    OdpowiedzUsuń
  10. Serdecznie witam i pozdrawiam, dziękuję za wspaniały blog B. G.

    OdpowiedzUsuń
  11. ostatnio szukałam języka dla siebie i wprost zakochałam się w bułgarskim, także będę tu częściej zaglądać! :)

    OdpowiedzUsuń
  12. Pani, ktora stworzyla tego bloga!!! Blagamo powrot!!!!!

    OdpowiedzUsuń