Na
specjalne życzenie przygotowałam dziś czasowniki ruchu, które zazwyczaj
sprawiają niemałe problemy uczącym się bułgarskiego. Wiąże się to głównie z
tym, że w języku bułgarskim te same czasowniki określają poruszanie się pieszo
i poruszanie się środkami transportu. Inaczej jest w języku polskim, w którym
chodzimy tylko pieszo, a jeździmy tylko środkami transportu. Po bułgarsku
natomiast отивам czy ходя zarówno pieszo, jak i samochodem. Mam nadzieję, że
uda mi się rozwiać wszelkie wątpliwości i sprawić, że już nie będziecie mieli
problemu z użyciem żadnego z tych czasowników J
Poniżej
znajdują się najważniejsze czasowniki ruchu wraz z przykładami użycia. Możecie
zaobserwować, z jakimi przyimkami się łączą i w jakich kontekstach są używane.
качвам се, кача се (wspinać
się, wchodzić):
по стълбище – po schodach
на дърво – na drzewo
на планина – na górę
в кола – do
samochodu
на кораб – na statek
на самолет – do samolotu
на автобус – do autobusu
слизам,
сляза (schodzić, wychodzić):
по стълбите – ze schodów
от дърво – z drzewa
от планина – z góry
(z masywu górskiego)
отгоре – z góry
надолу – na dół
от сцената – ze sceny
от Витоша – z Witoszy
от кола – z samochodu
от кораб – ze statku
от самолет – z samolotu
влизам,
вляза (wchodzić):
в стая – do pokoju
в къща – do domu
в кола – do samochodu
излизам,
изляза (wychodzić):
на улица – na ulicę
от стая – z pokoju
на разходка – na spacer
на въздух – na powietrze
от къщи – z domu
Zwróć uwagę! Możemy
powiedzieć качвам се в кола i влизам
в кола, ale mówimy tylko слизам от кола (a nie
излизам от кола!). W przypadku innych środków transportu jest
podobnie – mówimy качвам се и слизам. Nie popełniaj więc częstego
błędu, mówiąc излязох от автобуса!
Poprawnie jest слязох от автобуса.
минавам,
мина (mijać, przechodzić, przejeżdżać):
през вратата – przez
drzwi
край теб – obok ciebie
по мост – przez
most
през река – przez
rzekę
през граница – przez
granicę
пресичам,
пресека (przechodzić):
улицата – ulicę
разхождам
се, разходя се (spacerować):
из стаята – po pokoju
в парка – w parku
из парка – po parku
на чист въздух – na czystym
powietrzu
с лодка – łódką
завивам,
завия (skręcać, zakręcać)
надясно – w prawo
наляво – w lewo
стигам,
стигна (docierać)
до граница – do granicy
дотам – tam
карам (prowadzić, kierować):
кола – prowadzić
samochód/kierować samochodem
колело – rower(em)
самолет –
samolot(em)
кораб –
statek(kiem)
ски – jeździć
na nartach
возя
се (jeździć):
с кола –
samochodem
с влак –
pociągiem
на автобус –
autobusem
Обичам да се возя на кораб. –
Lubię jeździć (płynąć) statkiem.
отивам,
отида (chodzić, jechać, iść):
на работа – do pracy
на училище – do szkoły
на лекар – do lekarza
на разходка – na spacer
на екскурзия – na wycieczkę
с кола –
samochodem
да си легна – się położyć
идвам,
дойда (przychodzić, dochodzić, przyjeżdżać, jechać, iść):
на власт – do władzy
на гости – na gościnę
на себе си – do siebie
при теб – do ciebie
Ще дойдеш ли утре? –
Przyjdziesz jutro?
ходя (chodzić, jeździć):
на ръце – na rękach
на кино – do kina
на училище – do szkoły
на лекции – na wykłady
пеш –
pieszo
с влак – pociągiem
с влак – pociągiem
вървя (iść):
по тротоара – po chodniku
бавно – wolno
Времето върви бързо.
–
Czas biegnie (leci) szybko.
Как върви работата?
–
Jak idzie praca?
връщам
се, върна се (wracać):
вкъщи – do domu
на работа – do pracy
при родителите си – do swoich
rodziców
към старите си навици
–
do starych nawyków
Отивам,
идвам, ходя, вървя – jaka jest różnica?
- вървя określa ruch bliżej nieukierunkowany (idę po chodniku, po drodze, do przodu);
- ходя może określać ruch nieukierunkowany (chodzę na rękach) lub czynność niejednostkową, powtarzalną (chodzę do szkoły, do kina, pieszo);
- отивам, отида określa ruch ukierunkowany i jednostkowy (jadę na wycieczkę, idę do pracy, idę do kina, idę na zakupy);
- идвам, дойда określa ruch ukierunkowany i jednostkowy (idę do ciebie, przychodzę w pokoju).
Zarówno
отивам, jak i идвам oznaczają ruch ukierunkowany i jednostkowy, oba mogą oznaczać także jechać i iść. Jaka jest zatem
różnica między nimi? Otóż идвам ma
jeszcze jedną właściwość – oznacza ruch do miejsca, w którym znajduje się
mówiący lub osoba, do której się mówi. Obrazują to inne znaczenia идвам – nadchodzić, przychodzić, przybywać. Najlepiej
zobaczyć to na przykładzie. Spójrzcie na te zdania:
Отивам при теб.
Идвам при теб.
Oba
zdania możemy przetłumaczyć jako „idę/jadę do ciebie”, jednak w przeciwieństwie
do pierwszego zdania, w drugim akcent położony jest na przybycie: отивам при теб – jadę do Ciebie (poruszam
się w twoim kierunku); идвам при теб
–
jadę (przybywam) do Ciebie.
Dobrze widać to w czasie przyszłym:
Утре ще отида в Сопот.
–
Jutro pojadę do Sopotu.
Утре ще дойда в Сопот.
–
Jutro przyjadę do Sopotu.
Mam
nadzieję, że udało mi się co nieco rozjaśnić J Jeśli
macie jeszcze jakieś pytania, piszcie.
Dziękuję za ten post ! Moje wątpliwości zostały rozwiane ;)
OdpowiedzUsuńCieszę się :)
UsuńMarysiu,
OdpowiedzUsuńDzięki za rozsądne wyjaśnienie! Zawsze miałam problem z czasownikiem "идвам", z czasem problem zniknął bo nauczyłam się go stosować z automatu. Od czasu do czasu podejmowałam próby, aby mój M. wyjaśnił mi różnicę, a nie tylko krzyczeć "źle, źle, źle". I teraz jak mu opowiedziałam Twój post było takie z jego strony: "а.. tak.. racja!"
Ja już mojego o takie rzeczy nie pytam wcale, bo jak widzę, jak się męczy z odpowiedzią, to aż się żal człowieka robi ;)
Usuń