Dopełniacz (Rasa gjinore)
Rasa gjinore używana jest w relacjach
przynależności. Odpowiada na pytania: i
kujt? e kujt? i cilit? i cilës? e cilit? e cilës? i cilëve? e cilëve? i cilave?
e cilave?
E fejuara e cilit këngëtar është kjo? – Narzeczoną
jakiego piosenkarza jest ona?
Kjo është shtëpia e Dritës. – To jest dom Drity.
Charakterystyczne
jest użycie dopełniacza w nazwach własnych, np.
lumi i Vistulës – rzeka Wisła
qyteti i Tiranës – miasto Tirana
Jak widać na powyższych przykładach, dopełniacz
zawsze używany jest z rodzajnikiem prepozytywnym.
Co to jest rodzajnik prepozytywny?
Jak pamiętacie, w języku albańskim występują rodzajniki postpozytywne, czyli takie, które dołączają są do rzeczownika z tyłu (więcej tutaj).
Istnieje jednak morfem, który także nazywany jest rodzajnikiem. Występuje on przed
częścią przymiotników, przed imiesłowami przymiotnymi, przed częścią zaimków,
przed niewielką ilością rzeczowników oraz w omawianym dziś dopełniaczu. Rodzajnik ten ma trzy
postacie: i dla rodzaju męskiego l.poj., e dla rodzaju żeńskiego
l.poj. oraz të dla liczby mnogiej. Trzeba pamiętać, że dostosowuje się on
pod względem liczby, rodzaju i przypadka do członu, który określa, np.
kënga e bukur – piękna piosenka
burri i bukur – piękny mężczyzna
libri i Dritës – książka Drity
biçikleta e Dritës – rower Drity
Teraz dobra informacja – jak już pisałam, formy rzeczowników w dopełniaczu
są identyczne z formami rzeczowników w celowniku, które znajdziecie w tym wpisie.
Uważać trzeba jednak na rodzajnik, który dostosowuje się do członu określanego,
np.
Kam qenë atje me
vëllanë e Verës. – Byłam tam z bratem Very.
I thashë motrës së
Agimit se nuk do të shkoj. – Powiedziałam siostrze Agima, że nie przyjdę.
A do të shkosh
nesër në librarinë e shkollës. – Przyjdziesz jutro do szkolnej biblioteki?
Po bisedojmë për
mësuesit e fëmijëve tanë. – Rozmawiamy o nauczycielach naszych dzieci.
Jak odmienia się
rodzajnik prepozytywny?
Wszystko zależy od tego, czy człon, który go poprzedza jest określony, czy
nieokreślony. Gdy jest określony, odmiana wygląda następująco:
liczba
pojedyncza
|
liczba
mnoga
|
||
r.
męski
|
r.
żeński
|
||
M.
|
i
|
e
|
e
|
D.
|
të
|
së
|
të
|
C.
|
të
|
së
|
të
|
B.
|
e
|
e
|
e
|
A.
|
të
|
së
|
të
|
Zobaczmy
to na przykładach:
liczba
pojedyncza
|
liczba
mnoga
|
||
r.
męski
|
r.
żeński
|
||
M.
|
djali
i Verës
|
vajza
e Verës
|
djemtë
e Verës
|
D.
|
i djalit
të Verës
|
i vajzës
së Verës
|
i djemve
të Verës
|
C.
|
djalit
të Verës
|
vajzës
së Verës
|
djemve
të Verës
|
B.
|
me djalin
e Verës
|
me vajzën
e Verës
|
me djemtë
e Verës
|
A.
|
para djalit
të Verës
|
para vajzën
së Verës
|
para djemve
të Verës
|
Natomiast jeśli człon występujący przed
rodzajnikiem jest nieokreślony, rodzajnik odmienia się w następujący sposób:
liczba
pojedyncza
|
liczba
mnoga
|
||
r.
męski
|
r.
żeński
|
||
M.
|
i
|
e
|
të
|
D.
|
të
|
të
|
të
|
C.
|
të
|
të
|
të
|
B.
|
të
|
të
|
të
|
A.
|
të
|
të
|
të
|
Przykłady:
liczba
pojedyncza
|
liczba
mnoga
|
||
r.
męski
|
r.
żeński
|
||
M.
|
(një) djalë i Verës
|
(një)
vajzë e Verës
|
(disa)
djemtë të Verës
|
D.
|
i (një)
djali të Verës
|
i (një)
vajze të Verës
|
i (disa)
djemve të Verës
|
C.
|
(një)
djali të Verës
|
(një)
vajze të Verës
|
(disa)
djemve të Verës
|
B.
|
me (një)
djalë të Verës
|
me (një)
vajzë të Verës
|
me (disa)
djemtë të Verës
|
A.
|
para (një)
djali të Verës
|
para (një)
vajze të Verës
|
para (disa)
djemve të Verës
|
Różnica
jest zatem w rodzaju żeńskim oraz bierniku.
Warto przyjrzeć się odmianie tego rodzajnika. Prócz dopełniacza, przyda się on także m.in. do odmiany przymiotnika, który omówię następnym razem.
